Gerçek - Emile Zola Karanlık ve Gerçeğin Çatışmasının Edebi Kanıtlaması 7 Ağustos 1902-15 Şubat 1903 arasında Paris’te Aurore’da tefrika edilen Gerçek, Zola’nın Quatre Evangiles (Dört İncil) dizisinin üçüncü kitabı olan yapıt, doğrudan doğruya Dreyfus olayına bağlıdır, Simon-Dreyfus kahramanlarından Gorgias-Esterhazy kahramanlarına kadar bu olayın serbest uyarlamasıdır. Yapıtaki temel karşıtlık hiç kuşkusuz geleceğin güçleriyle karanlıkçılığın çatışmasıdır. Sürekli mücadeleye mahkûm cesur eğitimciler ya da kurbanlar, aynı zamanda kurnaz, entrikacı, güç ve paraya susamış açgözlü, sapık insanlar dikat çeker. Kitabın en önemli özeliklerinden biri, kamuoyunun ve özelikle de eskiden itatkâr ya da bağnaz, yobaz olan kadınların daha sonra aktif ve bilinçli insanlara dönüşümüdür. Dolayısıyla Zola bir mesaj vermiştir: Halka gerçeği göstermek gerekir. Gerçek, Zola’nın vasiyeti niteliğinde bir yapıtır çünkü bu dizinin dördüncü yapıtı olarak planladığı Adalet’i yazabilmeye yetmemiştir ömrü… Gerçek, gerçek üstüne namuslu ve akılıca bir araştırmanın insani ve edebi bir kanıtlamasıdır.