Bir topluma ilişkin değerlendirmelerde bulunurken toplumu oluşturan tüm bileşenlerin göz önünde bulundurulması gerekmektedir. Divaneler, meczûblar gibi kimilerine göre İlahi bir çekim sonucu olağan davranışları sergilemeyen kimseler, toplumun dışında görülmek bir yana diğerlerine oranla oldukça imtiyazlı bir konuma sahiptirler. Divaneler söz konusu olduğunda, Büyük oranda Evliya Çelebi’den yararlanılmakla birlikte, hatırat ve tabakatlardan elde edilen birbirinden değerli bilgilere ulaşılmaktadır. Bu bilgiler ışığında divanelerin yaşayışlarına ilişkin mutlak bir tarihi kesinlikten ziyade menkıbe ağırlıklı bir anlatım izlenilmiştir. Zira gelenekte bu kişilerle alakalı anlatılanlar, genellikle birer ibret vesilesi olarak aktarılmaktadır. Yine de öğretici yönlerinin nesiller boyu canlılığından herhangi bir şey yitirmeyeceği de artık açık bir hale gelmiştir. Daha fazla göster