Taşınır Rehni Sözleşmesi Dr. Aslı MAKARACI BAŞAK Taşınır rehni sözleşmesi kanunda düzenlenmemiş kendine özgü yapısı olan bir sözleşme olup, borçlar hukuku, eşya hukuku ve icra iflas hukuku başta olmak üzere farklı alanlarda çeşitli tartışmaları barındırmaktadır. Başta sadece bir sözleşme türünü incelemek için yola çıkılmış olmasına rağmen, farklı alanlardaki tartışmalar da incelenmiştir. - Taşınır Rehni Sözleşmesinin Tanımı, Tarafları, Unsurları, Hukuki Niteliği, Uygulanacak Hükümler ve Geçerlilik Şartları - Rehin Sözleşmesinde Sık Olarak Rastlanan Sözleşme Koşuları - Taşınır Rehni Sözleşmesinin Hükümleri ve Sona Ermesi İçindekiler Önsöz VI İçindekiler XI Kısaltmalar XIX Giriş 1 Birinci Bölüm Taşınır Rehni Sözleşmesinin Tanımı, Tarafları, unsurları, hukuki Niteliği, uygulanacak hükümler ve geçerlilik şartları I Taşınır Rehni Sözleşmesinin Tanımı ve Tarafları 1 A Taşınır Rehni Sözleşmesinin Tanımı 12 B Taşınır Rehni Sözleşmesinin Tarafları 13 1 Rehin Veren 14 a Rehin Verenin Birden Çok Kişi Olması 15 a Paylı Mülkiyet veya Hak Sahipliği Halinde 15 b Elbirliği Mülkiyeti veya Hak Sahipliği Halinde 18 c Rehin Veren Eser Sahibinin Birden Fazla Kişi Olması 18 b Rehin Verenin Borçlu Dışında Üçüncü Kişi Olması 21XI 2 Rehinli Alacaklı 24 I Taşınır Rehni Sözleşmesinin Objektif Esaslı Unsurları 26 A Rehin Tesis Etme Borcu Altına Girme Hususunda Tarafların Anlaşmış Olmaları 27 B Rehin Konusunun Belirli ya da Belirlenebilir Olması 30 1 Rehin Konusunun Taşınır Eşya veya Hak Olması 31 a Rehin Konusunun Devredilebilir Bir Taşınır Eşya Olması 31 a Rehin Konusunun Taşınır Eşya Olması 31 a İnsan Vücudu 32 b Doğal Güçler 3 c Uçaklar ve Gemiler 34 d Hayvanlar ve Motorlu Taşıtlar 35 e Para 36 f Tapuya Kayıtlı Olmayan Taşınmazlar 36 g Henüz Mevcut Olmayan Taşınırlar 37 h Bütünleyici Parça 39 i Eklenti 39 b Üzerinde Rehin Tesis Edilecek Taşınırın Parasal Değerinin Olması 40 c Taşınırın Devredilebilir Olması 41 b Rehin Konusunun Devredilebilen Bir Hak Olması 4 a Rehne Konu Olabilecek Haklar 4 a Rehin Verenin Rehinli Alacaklıdan Sahip Olduğu Alacak Hakı 45 b Sınırlı Ayni Haklar 46 c Mülkiyeti Saklı Tutma Kaydından Doğan Hak 47 d Kıymetli Evraka Bağlanmamış Şirket Payları 47 e Sigorta Sözleşmesinden Kaynaklanan Alacak 49 f Paylı Mülkiyete Payın Rehni veya Elbirliği Mülkiyetinde Tasfiye Payının Rehni 50 g Plaka ve Minibüs Hatı Rehni53 h Henüz Doğmamış Hak ve Alacaklar 54 i Hakın Kısmen Rehni 57 j Ekonomik Avantajlar 57XI k Fikri ve Sınai Haklar 59 b Rehin Konusu Hakların Parasal Değerinin Olması 6 c Rehne Konu Hakların Devredilebilir Nitelikte Olması6 2 Taşınır Eşya veya Hakın Belirli ya da Belirlenebilir Olması 72 3 Taşınır Eşya veya Hak Üzerinde Rehin Tesisinin Yasaklanmamış Olması 7 C Teminat Altına Alınan Alacağın Belirli ya da Belirlenebilir Olması 80 1 Teminat Altına Alınan Alacak 80 2 Alacağın Belirli ya da Belirlenebilir Olması İlkesi 92 I Taşınır Rehni Sözleşmesinin Hukuki Niteliği ve Sözleşmeye Uygulanacak Hükümler 107 A Taşınır Rehni Sözleşmesinin Hukuki Niteliği 107 1 İsimsiz Sözleşme Olması 107 2 Borçlandırıcı İşlem Olması 109 3 Tek Tarafa Borç Yükleyen Sözleşme Olması 12 4 Ani Edimli Borç İlişkisi Olması 19 5 Bağımsız Sözleşme Olması19 B Taşınır Rehni Sözleşmesine Uygulanacak Hükümler 124 IV Taşınır Rehni Sözleşmesinin Türleri: Özel Rehin Sözleşmesi ve Genel Rehin Sözleşmesi127 V Taşınır Rehni Sözleşmesinin Geçerlilik Şartları 129 A Tarafların Fil Ehliyeti 137 1 Rehin Verenin Fil Ehliyeti 137 a Rehin Veren Gerçek Kişinin Fil Ehliyeti 137 a Rehin Verenin Tam Ehliyetli Olması 137 b Rehin Verenin Tam Ehliyetsiz Olması 138 c Rehin Verenin Sınırlı Ehliyetsiz Olması 141 d Rehin Verenin Sınırlı Ehliyetli Olması 14 b Rehin Veren Tüzel Kişinin Fil Ehliyeti 145XIV 2 Rehinli Alacaklının Fil Ehliyeti148 B Taşınır Rehni Sözleşmesinin Şekli ve Şekle Aykırılık 148 1 Taşınır Rehni Sözleşmesinin Şekli 149 a Genel Olarak 149 b Ölüme Bağlı Hukuki İşlemde Yer Alan Rehin Tesisine İlişkin Hükmün Şekli 15 c Fikri ve Sınai Hakların Rehnini Konu Alan Sözleşmesinin Şekli15 d Taşınmaz Olarak Ayrı Sayfaya Kaydedilmemiş Bağımsız Nitelikteki İrtifak Hakı Üzerinde Rehin Tesisini Konu Alan Sözleşmenin Şekli 157 e Kayden İzlenen Sermaye Piyasası Araçlarının Rehni 158 2 Şekle Aykırılığın Sonucu 159 C Rehin Sözleşmesi ve Genel İşlem Koşuları 159 1 Yürürlük Denetimi 160 2 İçerik Denetimi 165 3 Yorum Denetimi 172 İkinci Bölüm Rehin sözleşmesinde sık olarak rastlanan sözleşme koşuları I Genel Olarak 175 I Taşınır Rehni Sözleşmesinde Yer Alan Sözleşmenin İfasına ve Geçerliliğine İlişkin Hükümler 182 A İfa Yeri ve Zamanına İlişkin Sözleşmede Yer Alan Hükümler 183 1 İfa Yerine İlişkin Sözleşme Hükümleri 183 2 İfa Zamanına İlişkin Sözleşme Hükümleri 183 B Zilyetliğin Devrine İlişkin Sözleşme Hükümleri 184 C Rehin Tesis Etme Borcunun Şarta Bağlı Olması 185XV D Alacak Üzerinde Rehinde Borçlunun İhbarına İlişkin Hükümler 186 I Rehin Hakına İlişkin Sözleşme Hükümleri 187 A Rehin Hakının Sırasına İlişkin Sözleşme Hükümleri 187 B Rehin Hakının Süreye Bağlanması 190 C Rehin Hakının Devrinin Yasaklanması 191 D Rehin Hakının Şarta Bağlanması 192 IV Teminat Altına Alınan Alacağa ve Rehin Konusuna İlişkin Sözleşme Hükümleri 193 A Teminat Altına Alınan Alacağa İlişkin Sözleşme Hükümleri 193 1 Rehinle Teminat Alınan Alacağın Kapsamının Belirlenmesine İlişkin Hükümler 193 2 Rehinle Teminat Altına Alınan Alacağın Devrinin Yasaklanması 19 3 Teminat Altına Alınan Borcun Dış Üstlenilmesine İzin Verileceğinin Kararlaştırılması 20 B Rehin Konusuna İlişkin Sözleşme Hükümleri203 1 Rehin Konusunun Kapsamına İlişkin Hükümler 203 a Rehin Konusunun Taşınır Eşya Olması Halinde 203 b Rehin Konusunun Hak Olması Halinde 207 c Rehin Konusunun Yerine Geçen Değerler 209 a Sigorta Bedeli ve Ceza Koşulu 209 b Rehin Konusunun Değiştirilmesi 213 2 Rehin Konusunun Varlığı ve Niteliklerine İlişkin Sözleşme Hükümleri 216 V Rehin ile Sağlanan Teminata İlişkin Sözleşme Hükümleri 219 A Rehin Konusunun Değerinin Düşmesi ve Ek Teminata İlişkin Sözleşme Hükümleri 219 B Teminatın Azaltılmasına İlişkin Sözleşme Hükümleri26 C Muaceliyet Kaydı 27XVI VI Rehin Verenin ve Rehinli Alacaklının Rehin Konusu Üzerinde Sahip Olduğu Haklara ve Borçlara İlişkin Hükümler 28 A Rehin Verenin Rehin Konusu Üzerinde Sahip Olduğu Haklara İlişkin Hükümler 28 1 Rehin Verenin Rehin Konusu Üzerinde Tasaruf Etmesinin Yasaklanması 28 2 Rehin Verenin Taşınıra Ulaşımı 232 B Rehinli Alacaklının Rehin Konusu Üzerinde Sahip Olduğu Haklara ve Borçlarına İlişkin Hükümler 23 1 Rehin Konusu Malı Kulanma ve Ürünlerinden Yararlanma Hakına İlişkin Düzenlemeler 23 2 Rehinli Alacaklının Rehin Konusunu Saklama ve Onun Bakımına İlişkin Borçları ile İlgili Düzenlemeler 238 a Rehin Konusunun Saklanması ve Bakımına İlişkin Kural 238 b Rehin Konusunun Bakım ve Korunmasının Üçüncü Kişiye Bırakılması 241 c Rehin Konusunun Bakım ve Korunmasına İlişkin Sorumsuzluk Anlaşmaları 243 d Rehin Konusunun Bakım ve Korunmasının Rehin Verene Bırakılması 245 3 Rehin Konusu Alacak veya Hakın Yönetimi 246 4 Rehin Konusunun Mülkiyetinin Rehinli Alacaklıya Devri 250 5 Rehinli Alacaklıya Rehin Konusu Üzerinde Tasaruf Etme Hakı Tanınması 256 a Genel Olarak 256 b Alt RehinTesisi 260 VI Rehnin Paraya Çevrilmesine İlişkin Sözleşmeye Koyulan Hükümler 262 A Önce Rehne Başvurma Kuralından Feragat 262 B Alacaklının Rehne İkinci Derecede Başvuracağının Kararlaştırılması 269XVI C Sadece Rehne Başvurulabileceği Şartı272 D Lex Comisoria Yasağı 272 1 Lex Comisoria Kavramı ve Yasağın Gerekçesi 272 2 Lex Comisoria Yasağının Tanımı ve Unsurları 275 3 Lex Comisoria Yasağı Kapsamında Olabilecek İşlemler 283 E Özel Yoldan Paraya Çevirme 287 1 Özel Yoldan Paraya Çevirmeyi Kabul Etmeyen Görüş 292 2 Özel Yoldan Paraya Çevirmeyi Kabul Eden Görüş 293 3 Alacağın Tahsili Yetkisinin Verilmesi 302 F Alacak Muacel Olmadan Rehnin Paraya Çevrilmesi 305 G Paraya Çevirme Sırasının Belirlenmesi306 VI Yetkili Mahkeme, Tahkim Kaydı ve İspat Yükümüne İlişkin Hükümler 307 A Yetki Sözleşmesi 307 B Tahkim Kaydı 310 C İspata İlişkin Düzenlemeler 310 Üçüncü Bölüm Taşınır rehni sözleşmesinin hükümleri ve sona ermesi I Taşınır Rehni Sözleşmesinden Doğan Borçlar 313 A Rehin Verenin Rehin Tesis Etme Borcu 313 1 Rehin Verenin Tasaruf Yetkisi 316 a Genel Olarak 316 b Malikin Tasaruf Yetkisinin Kısıtlandığı Haler 321 a Aile hukukundan kaynaklanan kısıtlamalar 321 b Önmirasçının durumu 32 c Mülkiyeti saklı tutma koşulu ile satım 32 d Rücu kaydıyla bağışlama 32 e Haciz, iflas, konkordato hali 32XVI 2 Taşınır Rehni Tesis Etme Borcunun İfası324 a Zilyetliğin Devri Suretiyle Rehin Hakının Tesisi 325 a Ayni Sözleşme 326 b Zilyetliğin Devri 329 a Dolaysız Zilyetliğin Tesisi ile Rehin Hakının Tesisi 3 b Dolaylı Zilyetliğin Tesisi ile Rehin Hakının Tesisi 341 b Tescil ile Rehin Hakının Tesisi 350 a Hayvan Rehni 353 b Sicile Tescili Zorunlu Eşya Üzerinde Rehin Hakı 35 c Sözleşme ile Rehin Hakının Tesisi 360 a Alacak Rehni 360 b Kaydi Sermaye Piyasası Araçlarının Rehni 364 c Sınai ve Fikri Hakların Rehni 36 d Art Rehin Tesisi 368 d Teslim Şartlı Menkul Rehninin Eleştirisi 369 e Taşınır Rehni Tesis Etme Borcuna Aykırılık 383 B Rehin Verenin Ayıba Karşı Tekefül Borcu 387 I Taşınır Rehni Sözleşmesinin Sona Ermesi 390 A Taşınır Rehni Sözleşmesinin Sona Erme Sebepleri 390 1 Genel Olarak 390 2 Rehin Hakının Sona Ermesi Halinde 391 a Zilyetliğin Sona Ermesi 397 a Zilyetliğin Kesin Kaybı 397 b Zilyetliğin Geçici Kaybı 40 b Taşınır Rehninin Paraya Çevrilmesi 403 B Taşınır Rehni Sözleşmesinin Sona Ermesinin Sonuçları 405.